Cinque Terre
II. Abdülhamid ve Dünya Prof. Dr. Çağrı Erhan
Y
resim
ıldız Teknik Üniversitesi bünyesinde kurulan Sultan II. Abdülhamid Uygulama ve Araştırma Merkezi dört ciltlik muazzam bir eseri ilim dünyamızın hizmetine sundu. Yıldız Sarayı fotoğraf koleksiyonu üzerinden Osmanlı Devleti’nin ABD, Almanya, Fransa ve İngiltere ile olan münasebetlerini görsel bir şölen eşliğinde anlatan eser, Cumhurbaşkanlığı himayelerinde, UNESCO Türkiye Millî Komisyonu başta olmak üzere çeşitli kurum ve kuruluşların katkılarıyla hazırlanmış.

Şehzadeliği döneminde 1867’de amcası Sultan Abdülaziz ile Avrupa seyahatine çıkan Sultan II. Abdülhamid, Fransa ve İngiltere’deki resmî programlara heyetle beraber iştirak etmiş, yolculuk esnasında Avusturya ve Prusya’ya da uğramıştı. 33 yıllık saltanatı müddetince bir daha yurt dışına gitmedi. Fakat başta Düvel-i Muazzama olarak tabir edilen büyük devletlerdekiler olmak üzere, dünyadaki gelişmelerle yakından alakadar oldu.

Sultan II. Abdülhamid’in 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra şekillenen çok yönlü dış politikasının üç temel hedefi bulunmaktaydı:

-Avrupa’nın büyük devletleriyle bir savaşa girmemek. Bu devletler arasındaki ihtilaflardan mümkün mertebe istifade etmek.

-Halife unvanını dış siyasette kullanarak, sadece Osmanlı topraklarındaki değil, dünyanın her yerindeki Müslümanlarla Osmanlı Devleti arasındaki manevi bağı güçlendirmek.

-Osmanlı’nın yakın çevresindeki “hasımlarını” dış dairedeki “ortaklarla” dengelemeye gayret etmek.

Sultan’ın birinci hedefine ulaşmada büyük zorluklarla karşılaştığını söyleyebiliriz. Rusya’nın 1878’de Kars, Ardahan ve Batum’u, Avusturya-Macaristan’ın 1878’de Bosna’yı, Fransa’nın 1881’de Tunus’u, İngiltere’nin 1878’de Kıbrıs’ı ve 1882’de Mısır’ı işgalleri Osmanlı Devleti’ne büyük zarar vermişti. 

Sultan, Rusya, Fransa ve İngiltere gibi büyük devletlerin Osmanlı’ya dair planlarını Avrupa’da yükselmekte olan bir başka büyük devlet olan Almanya ile yakınlaşarak boşa çıkarmaya çalışıyordu. Ama bunu yaparken de, yeri geldiğinde İngiltere veya Fransa ile iş birlikleri yapmaktan da kaçınmıyordu.

Diğer yandan İslam Birliği hedefi çerçevesinde attığı adımlar Sultan II. Abdülhamid’in Halife unvanıyla Filipinler'den, Güney Afrika’ya Hindistan’dan Endonezya’ya tüm dünya Müslümanlarınca tanınmasını temin etti. Çok uzak yerlerde bile camiler ve okullar açtırdı. Müslümanların sömürge karşıtı hareketlerini destekledi. Sultan’ın bu siyaseti o kadar etkiliydi ki, 1860'larda yükselişe geçen Arap milliyetçiliği, 1908’e kadar sürecek olan bir sükût dönemine girdi. Rusya ve İngiltere kendi topraklarındaki Müslümanların bu siyasetten etkilenmesini önlemek için tedbirler almak zorunda kaldı.

Son olarak, II. Abdülhamid, uzakta bulunan ama uluslararası alanda yükselişe geçen iki ülke olan ABD ve Japonya’ya özel bir ilgi gösterdi. Ertuğrul gemisinin başarılı fakat hazin bir sonla biten Japonya ziyaretini bilmeyen yoktur. Sultan, ABD ile temasları da sıkılaştırmak ve böylece gerektiğinde Osmanlının bu ülkeden askerî ve ekonomik destek alabilmesini istiyordu. Ermeni meselesi ve misyonerlerin Osmanlı topraklarındaki faaliyetleri, münasebetlerin istenilen seviyeye çıkmasına mâni oldu.

Yazının başında bahsettiğim eser, Sultan II. Abdülhamid’in dünyanın önde gelen ülkeleriyle münasebetlerini şekillendirirken dönemin en önemli iletişim aracı olan fotoğrafları nasıl kullandığını gözler önüne seriyor. 

Sultan’ın başka ülkelerin yöneticileriyle sıcak ilişkiler kurmak ve Osmanlı hakkındaki menfi propagandayı bertaraf etmek için imparatorluğun dört bir yanında çekilen fotoğraflardan albümler yaparak bunları muhataplarına yolladığını görüyoruz. 

Diğer yandan yabancı ülkelerden fotoğraf albümleri getirterek, bazen de bizzat o ülkelerin yöneticilerinden bunları talep ederek, söz konusu ülkelerin sosyal, ekonomik, askerî ve teknolojik durumunu görmeye çalışıyordu. Yurt dışına vazifeli giden Osmanlı heyetlerinde bulunan fotoğrafçıların hazırladığı albümler de, dönüşlerinde bizzat Sultan’a sunuluyordu. Mesela 1898’de ABD’ye giden Osmanlı askerî heyetinin fotoğrafçısının çektiği resimler o esnada İspanya ile savaşan ABD’nin askerî gücü hakkında da önemli ipuçları içeriyordu.


Başlık Yazar
Sultan Abdülhamid Han’ın Mirası Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Vefât yıldönümünde cennetmekân Sûltân II. Abdülhamid Hân (10 Şubat 1918) Halit Kanak
ABDÜLHAMİD HAN SİYASETTE BÜYÜK BİR DAHÎ İDİ Numan Aydoğan Ünal
Sultan Abdülhamid Han’ın Sosyal ve Dini Hususlardaki Hassasiyetleri Numan Aydoğan Ünal
Kalbinde Merhamet Elinde Maharet Vardı Numan Aydoğan Ünal
Abdülhamid Han Düşmanlığı Rahim Er
Sultan Abdülhamid’in Bir Selamı Neler Yapardı? İ.Refik
Abdülhamid Han'ın İttihadçılar'a Verdiği Ders İbrahim Hakkı Konyalı
Abdülhamid Han’ı İçten Vurdular! Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil
Bir Güzel Mektup Rahim Er
Bir Fransız Gazetecinin Kaleminden Abdülhamid Han’ın Selanik’den Dönüşü Stephan Lauzan
Bir İttihatçının Kaleminden Sultan Abdülhamid Han'ın Dini Hassasiyeti Numan Aydoğan Ünal
Sultan Hamid’in İslâmî Siyaseti Prof. Dr. Osman Turan
Sultan Abdulhamid Han’ın Mürşidi: Libyalı Şazeli Şeyhi Muhammed Zafir Efendi İrfan Özfatura
Sultan Abdulhamid Han’ın Büyük Din Gayreti Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Sultan Abdülhamid Han'ın Muhafız Alayı Rahim Er
Sultan II. Abdulhamid Han ve Yakılan Din Kitapları Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Abdülhamit Han: "Dünkü Düşmanımız Bugün Dostumuz mu Oldu Rasim Bey?" Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil
Hindistan Müslümanları Sultan Abdülhamid Han’ı Büyük Bilirlerdi Abdürreşid İbrahim
Sultan Abdülhamid Han'ın Rusyalı Hacılara Hizmeti Prof. Dr. Alfina Sıbgatullina
Sultan Abdülhamid Han’ın Hanımından Menderes’e: “Oğlum, Geçinemiyorum, Beni Âciz Bırakma!” Murat Bardakçı
Senin İstifa Ettirdiğini Biz de İstifa Ettirdik... Vehbi Tülek
Sultan Abdülhamid Han'ın Metanet ve Cesareti Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil
Sultan Abdülhamid Han'ın Uzak Doğu Siyaseti Editör
Sultan Abdülhamid Han’ın Dilekçesi Murat Bardakçı
“SULTAN'IM BİZİ BIRAKIP DA NEREYE GİDİYORSUN?” Rahim Er
Sultan Abdulhamid Han'ın "Yıldız Fotoğrafları "Tarihe Işık Tutuyor Murat Öztekin
Sultan Abdülhamid Han'ın Kur'anı Kerim Hassasiyeti Rahim Er
Esaretten Dönem Gazi Osman Paşa’yı Sultan Abdülhamid Han Nasıl Karşıladı? Prof. Dr. Tuncay Öğün
Sultan Abdülhamid Han: "Karakeçililer Benim Öz Hemşehrilerimdir" Murat Öztekin
II. Abdülhamid ve Dünya Prof. Dr. Çağrı Erhan
Son Sultan’ın Bir Günü Prof.Dr. M.Metin Hülega
Sultan Abdülhamid Han'ın Çiftlikleri Hasan Soydan
Yıldız Hamidiye Cami Rahim Er
Bu da Sultan’ın sıra dışı dünyası Murat Öztekin
Tek Başına Bir Sultan İrfan Özfatura
Sultan Abdulhamid Han'ın Hayatı Sahneleniyor Murat Öztekin
Sultan Abdülhamid Han’dan Sonra Başımıza Gelenler Dr. İbrahim Pazan
Sultan Abdülhamid Han'ın Mülkleri Rahim Er
Sultan Abdulhamid Han'ın Milliyetçiliği Necip Fazıl Kısakürek
Sultan Abdulhamid Han Tıbbiyeye Çok İhtimam Gösterdi Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Burma (Myanmar) Müslümanları II. Abdülhamid Han'ı Dillerinden Düşürmezdi Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil
Sultan Abdülhamid Han’ın Naaşı Önünde Ahmet Refik
Sultan Abdülhamid Han'ı Tanımak Prof. Ekrem Buğra Ekinci
Yahudilerin Sultan Abdulhamid Han’a Teşekkürü Prof. Dr. Ahmet Akgündüz
Sultan Abdulhamid Han'ın Efsanevi Mirası Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Sultan Abdülhamid Han’nın İçtimai Siyaset Anlayışı Melik Arvas
Sultan Abdulhamid Han’ın İspanyol Elçisine Verdiği Muhteşem Cevap Ö. Serdar Akın
Sultan Abdülhamid Han’ın Osmanlı Devleti İle Japonya’yı Mukayesesi Doç. Dr. F. Şayan Ulusan Şahin
Sultan Abdülhamid Han ve Müşfika Hanım Ö. Serdar Akın
Sultan Abdülhamid Han’ın Verdiği Ders Vakanüvis
Sultan Abdülhamid Han'ın Dış Siyasetteki Hassasiyeti Ö. Serdar Akın
Sultan Abdülhamid Han’ın Söğüt Bölüğü Tahsin Paşa
Sultan Abdulhamid Han Bütün Osmanlı Coğrafyasını Fotoğraflaştırdı Murat Öztürk
Abdülhamid Han’ın Ramazan-ı Şerif ve Hırka-i Saadet Ziyaret Günleri Şadiye Osmanoğlu
Mazlum Bir Padişah: Sultan Abdülhamid Han Rahim Er
Sultan Abdülhamid Eğitim ve Araştırma Hastanesi Rahim Er
Sultan İkinci Abdülhamid Han ve Eğitim Politikası Ayhan Çiftçi
Üç Kıtanın Son Hükümdarı Sultan İkinci Abdülhamid Han İbrahim Akkurt
İttihatçı Basının Abdülhamit Hân Düşmanlığı Yavuz Bahadıroğlu
Sultan Abdülhamid Han’ın Habeşistan Siyaseti Prof. Dr. A. Hâluk Dursun
Abdülhamit Han'ın Büyük Bir Kültür Hizmeti: Yıldız Kütüphânesi Ö. Serdar Akın
II. Abdülhamid Han'ın ABD Elçisine Anlattıkları Yavuz Bahadıroğlu
Abdülhamid Han’ı ‘‘Gazi’’ Yapan Zafer 1897: Türk-Yunan Savaşı Ömer Faruk Yılmaz
Sultan Abdülhamid Han Zamanda Ermeniler İle İlgili Bir Muhtıra-i Hümâyûn Mehmet Hocaoğlu
Sultan Abdülhamid Han Ekonomik Krizi Nasıl Aştı? Ziya Şakir
Dolmabahçe Sarayında Bayramlaşma Merasimi Şadiye Osmanoğlu
Sultan Abdülhamid Han’ın İsmini Yaşatan Hizmeti: Hamidiye Etfal Hastanesi Göksel Erdoğan
Abdülhamid Han’a Kızıl Sultan Diyen Kimlerdi? Mehmet Hocaoğlu
Sultan Abdülhamid Han’ın En Büyük Projesi: Hicaz Demiryolu Cüneyt Teke
Sultan Abdülhamid Han’ın Türkçe Hassasiyeti Prof.Dr.Vahdettin Engin
Sultan Abdülhamid Han’ın İsmini Yaşatan Hayırlı Bir Hizmeti: Hamidiye Suyu Abdullah Zülgaip Akkuş
Abdülhamid Han’ın Büyük Din Gayreti Nurettin Topçu
Sultan Abdülhamid Han’ın Fazilet Mirası: Darülaceze Selman Keklik
Sultan Abdulhamid Han'ın İleri Görüşlülüğü Sara Korle
Sultan Abdülhamid Han'ın Uzak Doğu Siyaseti Editör
Sultan Abdülhamid Han'ın Büyük Basiret ve Cesareti Editör
Çanakkale’nin Gerçek Kahramanı Bir Devrik Sultan: “Abdulhamid Han” Resul Tosun
Sultan Abdulhamid Han'ın Tıp ve Eczacılığa Verdiği Büyük Önem Said N.Duhani
Sultan Abdülhamid Han Devrinde Yıldız Saray’ından Bir Hatıra Ayşe Osmanoğlu
Sultan Abdülhamid Han’a Çirkin İftira Ö. Serdar Akın
Sultan Abdülhamid Han’ın Şefkat ve Merhameti Ziya Şakir
Sultan Abdülhamid Han’ın Tahtan İndirilmesine Japonlar Müteessir Oldu Abdurreşid İbrahim
Sultan Abdülhamid Hân’dan Van’a Kitap M. Ali Demirbaş
Sultan Abdülhamid Han'ın, Günlük Meşguliyetleri Ziya Şakir
İleri Görüşlü Sultan: II. Abdülhamid Han Yrd. Doç. Dr. Mustafa Şeker
Sultan Abdülhamid Han Hayranı Bir Yunanlı Yazar Tercüme eden: Hayrettin Turan
Sultan Abdülhamid Han’ın Dinî Hassasiyeti Ve İnce Siyaseti Ziya Şakir
Sultan Abdülhamid Hanı Şifaya Kavuşturan Dua Ziya Şakir
Sultan Abdülhamid Han Siyasette Olduğu Gibi Sanatta da Dehaydı Ziya Şakir
Abdülhamid Han’ın Kıyas ve İctihad İle İlgili Fikirleri Ö. Serdar Akın
Sultan Abdülhamid Han'ın Cesaret ve Vakârı Ö. Serdar Akın
Sultan Abdulhamid Han'ın Ecdadı Karakeçili Aşireti ve Ertuğrul Gazi'ye Vefası M. Şakir Ülkütaşır
Amerikalı Bir Doktorun Gözü İle Abdülhamid Han ve Hamidiye Hastahanesi Dr. Hasan Fevzi Batırel
Sultan Abdülhamid Han'ın Ramazan-ı Şerif Hassasiyeti Prof. Dr. Vahddin Engin
Güney Afrika'dan Sultan'a Mektup Var Osman Sarper
Sultan II. Abdülhamîd Han Editör