Cinque Terre
Sultan Abdülhamid Han Hayranı Bir Yunanlı Yazar Tercüme eden: Hayrettin Turan
M
resim
ichel de Grèce' in, Sultan Abdülhaınid Han' ın gerçek hayat hikâyesini kaleme aldığı "Le Dernier Sultan" (Son Sultan) adlı eseri, Fransa'da Olivier Orhan Yayınevi tarafından basılarak satışa çıkarıldı.

"Poin de Vue" dergisi ile evinde görüşen Michel de Grèce kendisini bu romanı yazmaya iten sebepleri ve ilham kaynaklarını anlattı.

Michel de Grèce, Danimarka'dan Yunanistan'a, Rusya'dan Fransa'ya kadar birçok meşhur kralla akrabalık bağları olan bir yazar. Şeceresini bin yıl öncesine kadar uzatabiliyor. Hayatı, Paris'te, Amerika'nın keşfini sürdürdüğü New York' ta ve yaz aylarında eşi Prenses Marina ve iki kızıyla birlikte olduğu Patmos adasında geçiyor.

"Yerimde durmayı hiç sevmem. Seyahat tutkusuyla dünyaya gelmişim ben. Az bilinen yerlere gidiyor, arıyor, buluyorum" diyen ichel de Grèce, keşif gezileri sırasında, bazen roman kahramanlarına tesadüf ettiğini vurguluyor. "Poit de Vue" dergisinin bir muhabirini evinde kabul yazar, son eseri ve bununla bağlantılı olarak II. Abdülhamid ve Osmanlı imparatorluğu hakkındaki görüşlerini açıkladı. Son derece ilgi çekici olan bu mülakatın tercümesini sunuyoruz:

- Sayın De Grèce! "Andronic Commene", "Le Palais des larmes" (Gözyaşı sarayı) romanlarından son-ra, "Le Dernier Sultan"ı yazdınız. Türkiye'ye olan hayranlığınız nereden ileri geliyor?

- Osmanlı sanatı ve medeniyetine büyük bir hayranlık duyduğumu burada belirtmek isterim. Ama sanırım Türkiye'de başka zenginlikler de var.

Osmanlı Yıkıldı, Felaket Yağdı

- Siz Yunan asıllısınız ama Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılmasına üzülmüş gibisiniz. Bu, Türkiye ile Yunanistan arasında sürüp giden uyuşmazlıklar dikkate alınırsa oldukça şaşırtıcı değil mi?

- Şövenizmi sevmem. Bugün olmaması gereken bir şey bu. Hınç, öfke yaşatılmamalı. Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılmasından esef duyuyorum. Çünkü Osmanlı imparatorluğu, dünyanın bu kesimini dengede tutan bir güç olmuştu. Ve sevilsin ya da sevilmesin, Osmanlı'nın çöküşünden beri. Ortadoğu'daki çalkantılar durmak bilmiyor.

Bu, biraz da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun yok olmasının Avrupa'da yol açtığı meseleye benziyor. Yıkılışı, Avrupa'da imparatorluğa dahil bölgeler ve kıtanın geri kalan kısmı için bir sıkıntı kaynağı oldu.

 - Avrupa'daki büyük güçlere, özellikle İngiltere'ye karşı biraz hınç duyuyorsunuz. Bu güçlerin, Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılmasından doğrudan doğruya sorumlu olduklarını mı düşünüyorsunuz?

- Kesinlikle, hiç şüphe yok!.. Bu sebeple, Abdülhamid'in kaderinde yüreğimi sızlatan bir şey var. Onun hayatı, bir umutsuzluk hikâyesidir. Genç adam tahta çıktığı zaman, oyunun kaybedildiğini ve imparatorluğun yıkılacağını anlar. Fakat müthiş bir mücadele örneği verir. O kadar ki, Avrupalı güçler, o tahtta kaldığı sürece imparatorluğu yok edemeyeceklerini düşünürler. Bu sebepledir ki onu devirmeye çabalamışlardır.

İmparatorluğun yıkılmasından hemen sonra İngiltere petrol kuyularına el atmıştır. Bu yüzyılın başında petrol, emperyalizm için en önemli konulardan biriydi. "Le Dernier Sultan"da, sürükleyici olan, Sultan Abdülhamid'in şu veya bu yolla başardığı meseleler. Onun tahttan indirilmesiyle, ."Pandora'nın kutusu”  acılmışçasına felaketler yağıyor.

Türkiye Huzur Ülkesiydi

- Ermeniler ve Makedonyalılar'dan bahsederken, Sultan'a karşı hoşgörülü olduğunuzu düşünmüyor musunuz?

- Sultan Abdülhamid'in katliam olaylarından sorumlu olmadığına kesinlikle inanıyorum. Kendisi mutlak hâkim olmakla birlikte, Merkez dışındaki bölgelerde düzeni sağlamakla görevlendirdiği kişiler onu dinlemediler.

Osmanlı İmparatorluğu'nda, çeşitli ırk ve dinlere mensup insanlar huzur içinde, birarada yaşıyorlardı. Yahudi düşmanlığı yoktu. Yunanlılar'ın, yani benim soydaşlarımın evleri vardı. Ermeniler rahattı ve çoğu da en güzel yerlerde ve sarayda yaşıyorlardı.

Ermeni olaylarından yabancı güçler de sorumludur. Bağımsızlık vaad ederek Ermeniler'i kışkırttılar. Bu, planlanmış bir umuttu. Önce kışkırtmak, sonra yalnız bırakıp, katliama terketmek... Bu hoşgörülemez. Ayrıca Sultan Abdülhamid, döneminde Ermenistan'da olanlar, onun döneminden sonraki olaylarla kıyaslandığında hiç mesabesinde kalır.

Abdülhamid ve I. George

- Eserinizde, Türkiye ile tarihi bağları çok sıkı olan Yunanistan'dan fazla bahsetmiyorsunuz?

- Tarafsızlık endişesiyle olsa gerek, nalıncı keseri gibi hep kendimize yontmak istemedim. Fakat ailemin Sultan'la olan ilişkileri sıkıydı. Sultan büyükbabam Kral I. George ve Kraliçe Olga'nın düğünü vesilesiyle hediyeler göndermişti. Her yıl Rusya'ya giderken İstanbul'da duraklar ve Sultan'la görüşürlerdi. Bir gün Sultan, o sırada 20 yaşlarında olan büyükbabam Girit Valisi Prens George de Grèce'den İstanbul'a geldiğini bildiren telgraf alır. Saray muhafızları eşliğinde bir saltanat arabası, büyükbabamı karşılamaya gider. Gemiden inenler arasında üç yaşında bir çocuk da vardır. Bu çocuk valinin en genç erkek kardeşi babam Christophe'dur. Babam Yıldız Sarayı'na götürülmüş ve orada Sultan Abdülhamid ile çay içmiş.

- Bu son eseriniz, daha bir roman özelliği taşıyan önceki eserlerinizden farklı. Edebi türünüzde değişiklik ini yaptınız?

- Hayır! Ancak Abdülhamid'in gerçek hayatı, hayali yendi. Herşeyden önce Abdülhamid bize çok yakın bir şahsiyet. Çok sayıda delilimiz var. Hiçbir roman yazarı bir tek kişinin etrafında dönen bunca cinayet, inkılâb devlet darbesi ve dramı uyduralmaz. Abdülhamid'in hayatı gerçekten de romaneks unsurlarla dolu.

Yanlışlardan Doğrulara

- Sultanla ilgilenmeye ne zaman başladınız?

- Kendimi bildim bileli gezerim. Bu gezilerimde çok ilginç bulduğum şahsiyetlerle karşılaşınca, onlar hakkında düşünme, yazma isteği uyanıyor içimde. Bana Sultan Abdülhamid'den bahseden ilk kişi bir Türk dostumdu. Daha sonra Yıldız Sarayı'nı gezdim. Burası öyle bir yerdi ki, Sultan hakkında söylenen her şeyin yanlış olduğuna beni inandırdı.

Bu sarayda yaşamış büyük bir insan bu şekilde tanınmamalıydı. Saray dediğim yer büyük bir park ve içinde irili ufaklı villalar mevcut. Abdülhamid Han, âdeta evlerle alay ediyordu. Gerçek tutkuları çiçekler ve kuşlardı.

- Uzun zamandır bu eser üzerinde çalışıyor musunuz?

- Evet, iki yıl oluyor. İşe zemin açısından çok zengin olan ABD'de başladım. Burada Osmanlı İmparatorluğu'nun fertleriyle tanıştım, ardından Türkiye'de araştırmalar yaptım. Bütün bu şeyler, Abdülhamid' in bozulmuş, yapay ve propaganda amaçlı imajında gerçeği görmeme yardım ettiler.

- Eserinizde geçen, Sultan Abdülhamid'in meşhur otobiyografik hatıralarını da araştırdınız mı?

- Evet. Fakat bunların birçoğunun doğru olduklarını sanmıyorum. Uzmanlarla tartışmak lâzım.

İade-i İtibar

- Çağdaş Türkiye'nin Sultan Abdülhamid'in hatırasına çok bağlı olduğunu düşünüyor musunuz?

- Çok uzun süre Türk tarihçiler ekolü, Sultan Abdülhamid'i aşağılamaya çabaladı.. Gözden düşürdüğü insanlar, intikam alanlar, inkılâb yanlıları vesaire... Ama hiç olmazsa, ona itibarını iade edecek yeni bir hareket ortaya çıkıyor. 
Başlık Yazar
Sultan Abdülhamid Han’ın Mirası Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Vefât yıldönümünde cennetmekân Sûltân II. Abdülhamid Hân (10 Şubat 1918) Halit Kanak
ABDÜLHAMİD HAN SİYASETTE BÜYÜK BİR DAHÎ İDİ Numan Aydoğan Ünal
Sultan Abdülhamid Han’ın Sosyal ve Dini Hususlardaki Hassasiyetleri Numan Aydoğan Ünal
Kalbinde Merhamet Elinde Maharet Vardı Numan Aydoğan Ünal
Abdülhamid Han Düşmanlığı Rahim Er
Sultan Abdülhamid’in Bir Selamı Neler Yapardı? İ.Refik
Abdülhamid Han'ın İttihadçılar'a Verdiği Ders İbrahim Hakkı Konyalı
Abdülhamid Han’ı İçten Vurdular! Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil
Bir Güzel Mektup Rahim Er
Bir Fransız Gazetecinin Kaleminden Abdülhamid Han’ın Selanik’den Dönüşü Stephan Lauzan
Bir İttihatçının Kaleminden Sultan Abdülhamid Han'ın Dini Hassasiyeti Numan Aydoğan Ünal
Sultan Hamid’in İslâmî Siyaseti Prof. Dr. Osman Turan
Sultan Abdulhamid Han’ın Mürşidi: Libyalı Şazeli Şeyhi Muhammed Zafir Efendi İrfan Özfatura
Sultan Abdulhamid Han’ın Büyük Din Gayreti Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Sultan Abdülhamid Han'ın Muhafız Alayı Rahim Er
Sultan II. Abdulhamid Han ve Yakılan Din Kitapları Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Abdülhamit Han: "Dünkü Düşmanımız Bugün Dostumuz mu Oldu Rasim Bey?" Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil
Hindistan Müslümanları Sultan Abdülhamid Han’ı Büyük Bilirlerdi Abdürreşid İbrahim
Sultan Abdülhamid Han'ın Rusyalı Hacılara Hizmeti Prof. Dr. Alfina Sıbgatullina
Sultan Abdülhamid Han’ın Hanımından Menderes’e: “Oğlum, Geçinemiyorum, Beni Âciz Bırakma!” Murat Bardakçı
Senin İstifa Ettirdiğini Biz de İstifa Ettirdik... Vehbi Tülek
Sultan Abdülhamid Han'ın Metanet ve Cesareti Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil
Sultan Abdülhamid Han'ın Uzak Doğu Siyaseti Editör
Sultan Abdülhamid Han’ın Dilekçesi Murat Bardakçı
“SULTAN'IM BİZİ BIRAKIP DA NEREYE GİDİYORSUN?” Rahim Er
Sultan Abdulhamid Han'ın "Yıldız Fotoğrafları "Tarihe Işık Tutuyor Murat Öztekin
Sultan Abdülhamid Han'ın Kur'anı Kerim Hassasiyeti Rahim Er
Esaretten Dönem Gazi Osman Paşa’yı Sultan Abdülhamid Han Nasıl Karşıladı? Prof. Dr. Tuncay Öğün
Sultan Abdülhamid Han: "Karakeçililer Benim Öz Hemşehrilerimdir" Murat Öztekin
II. Abdülhamid ve Dünya Prof. Dr. Çağrı Erhan
Son Sultan’ın Bir Günü Prof.Dr. M.Metin Hülega
Sultan Abdülhamid Han'ın Çiftlikleri Hasan Soydan
Yıldız Hamidiye Cami Rahim Er
Bu da Sultan’ın sıra dışı dünyası Murat Öztekin
Tek Başına Bir Sultan İrfan Özfatura
Sultan Abdulhamid Han'ın Hayatı Sahneleniyor Murat Öztekin
Sultan Abdülhamid Han’dan Sonra Başımıza Gelenler Dr. İbrahim Pazan
Sultan Abdülhamid Han'ın Mülkleri Rahim Er
Sultan Abdulhamid Han'ın Milliyetçiliği Necip Fazıl Kısakürek
Sultan Abdulhamid Han Tıbbiyeye Çok İhtimam Gösterdi Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Burma (Myanmar) Müslümanları II. Abdülhamid Han'ı Dillerinden Düşürmezdi Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil
Sultan Abdülhamid Han’ın Naaşı Önünde Ahmet Refik
Sultan Abdülhamid Han'ı Tanımak Prof. Ekrem Buğra Ekinci
Yahudilerin Sultan Abdulhamid Han’a Teşekkürü Prof. Dr. Ahmet Akgündüz
Sultan Abdulhamid Han'ın Efsanevi Mirası Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Sultan Abdülhamid Han’nın İçtimai Siyaset Anlayışı Melik Arvas
Sultan Abdulhamid Han’ın İspanyol Elçisine Verdiği Muhteşem Cevap Ö. Serdar Akın
Sultan Abdülhamid Han’ın Osmanlı Devleti İle Japonya’yı Mukayesesi Doç. Dr. F. Şayan Ulusan Şahin
Sultan Abdülhamid Han ve Müşfika Hanım Ö. Serdar Akın
Sultan Abdülhamid Han’ın Verdiği Ders Vakanüvis
Sultan Abdülhamid Han'ın Dış Siyasetteki Hassasiyeti Ö. Serdar Akın
Sultan Abdülhamid Han’ın Söğüt Bölüğü Tahsin Paşa
Sultan Abdulhamid Han Bütün Osmanlı Coğrafyasını Fotoğraflaştırdı Murat Öztürk
Abdülhamid Han’ın Ramazan-ı Şerif ve Hırka-i Saadet Ziyaret Günleri Şadiye Osmanoğlu
Mazlum Bir Padişah: Sultan Abdülhamid Han Rahim Er
Sultan Abdülhamid Eğitim ve Araştırma Hastanesi Rahim Er
Sultan İkinci Abdülhamid Han ve Eğitim Politikası Ayhan Çiftçi
Üç Kıtanın Son Hükümdarı Sultan İkinci Abdülhamid Han İbrahim Akkurt
İttihatçı Basının Abdülhamit Hân Düşmanlığı Yavuz Bahadıroğlu
Sultan Abdülhamid Han’ın Habeşistan Siyaseti Prof. Dr. A. Hâluk Dursun
Abdülhamit Han'ın Büyük Bir Kültür Hizmeti: Yıldız Kütüphânesi Ö. Serdar Akın
II. Abdülhamid Han'ın ABD Elçisine Anlattıkları Yavuz Bahadıroğlu
Abdülhamid Han’ı ‘‘Gazi’’ Yapan Zafer 1897: Türk-Yunan Savaşı Ömer Faruk Yılmaz
Sultan Abdülhamid Han Zamanda Ermeniler İle İlgili Bir Muhtıra-i Hümâyûn Mehmet Hocaoğlu
Sultan Abdülhamid Han Ekonomik Krizi Nasıl Aştı? Ziya Şakir
Dolmabahçe Sarayında Bayramlaşma Merasimi Şadiye Osmanoğlu
Sultan Abdülhamid Han’ın İsmini Yaşatan Hizmeti: Hamidiye Etfal Hastanesi Göksel Erdoğan
Abdülhamid Han’a Kızıl Sultan Diyen Kimlerdi? Mehmet Hocaoğlu
Sultan Abdülhamid Han’ın En Büyük Projesi: Hicaz Demiryolu Cüneyt Teke
Sultan Abdülhamid Han’ın Türkçe Hassasiyeti Prof.Dr.Vahdettin Engin
Sultan Abdülhamid Han’ın İsmini Yaşatan Hayırlı Bir Hizmeti: Hamidiye Suyu Abdullah Zülgaip Akkuş
Abdülhamid Han’ın Büyük Din Gayreti Nurettin Topçu
Sultan Abdülhamid Han’ın Fazilet Mirası: Darülaceze Selman Keklik
Sultan Abdulhamid Han'ın İleri Görüşlülüğü Sara Korle
Sultan Abdülhamid Han'ın Uzak Doğu Siyaseti Editör
Sultan Abdülhamid Han'ın Büyük Basiret ve Cesareti Editör
Çanakkale’nin Gerçek Kahramanı Bir Devrik Sultan: “Abdulhamid Han” Resul Tosun
Sultan Abdulhamid Han'ın Tıp ve Eczacılığa Verdiği Büyük Önem Said N.Duhani
Sultan Abdülhamid Han Devrinde Yıldız Saray’ından Bir Hatıra Ayşe Osmanoğlu
Sultan Abdülhamid Han’a Çirkin İftira Ö. Serdar Akın
Sultan Abdülhamid Han’ın Şefkat ve Merhameti Ziya Şakir
Sultan Abdülhamid Han’ın Tahtan İndirilmesine Japonlar Müteessir Oldu Abdurreşid İbrahim
Sultan Abdülhamid Hân’dan Van’a Kitap M. Ali Demirbaş
Sultan Abdülhamid Han'ın, Günlük Meşguliyetleri Ziya Şakir
İleri Görüşlü Sultan: II. Abdülhamid Han Yrd. Doç. Dr. Mustafa Şeker
Sultan Abdülhamid Han Hayranı Bir Yunanlı Yazar Tercüme eden: Hayrettin Turan
Sultan Abdülhamid Han’ın Dinî Hassasiyeti Ve İnce Siyaseti Ziya Şakir
Sultan Abdülhamid Hanı Şifaya Kavuşturan Dua Ziya Şakir
Sultan Abdülhamid Han Siyasette Olduğu Gibi Sanatta da Dehaydı Ziya Şakir
Abdülhamid Han’ın Kıyas ve İctihad İle İlgili Fikirleri Ö. Serdar Akın
Sultan Abdülhamid Han'ın Cesaret ve Vakârı Ö. Serdar Akın
Sultan Abdulhamid Han'ın Ecdadı Karakeçili Aşireti ve Ertuğrul Gazi'ye Vefası M. Şakir Ülkütaşır
Amerikalı Bir Doktorun Gözü İle Abdülhamid Han ve Hamidiye Hastahanesi Dr. Hasan Fevzi Batırel
Sultan Abdülhamid Han'ın Ramazan-ı Şerif Hassasiyeti Prof. Dr. Vahddin Engin
Güney Afrika'dan Sultan'a Mektup Var Osman Sarper
Sultan II. Abdülhamîd Han Editör