Cinque Terre
Sultan Abdulhamid Han’ın Büyük Din Gayreti Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
resim
Avrupa’da Peygamberimizin Aleyhine Piyesleri Yasaklattı

Aydınlanma çağından sonra, Avrupalı entelektüellerde Şark’ı doğru anlamak merakı hâsıl olmuş; bunun neticesi olarak gerek Müslümanlığa, gerekse Osmanlı estetik ve kültürüne karşı bir sempati doğmuştu.

Bununla beraber sosyal ve siyasi alışkanlıkların tesiriyle halk arasında fanatikler de eksik olmamıştır. İnançsızların, inananların inandığı şeylere saygı göstermesi beklenmez belki ama, insanların kıymet verdiklerine, en azından açıkça saygısız davranmamak da medeni insanın vecibesi olmalıdır.

Osmanlı hükûmeti, kendisine ve Müslüman halka zarar vereceği endişesiyle bu konjonktürel fanatizmi söndürmeye çalışmıştır. Bu hassasiyet hilafet prestijini ayakta tutmaya en fazla ehemmiyet veren Sultan II. Abdülhamid’de görülür.

Avrupa’da İslâmiyet veya Osmanlılar aleyhindeki piyeslerin, Osmanlı hükûmetinin ricasıyla ve diplomatik yollarla sahneden kaldırıldığı veya hiç sahnelenmediğine dair Osmanlı arşivinde vesikalar mevcuttur. Gazeteci merhum Ziyad Ebuzziya Bey, vaktiyle bunları neşretmişti.
 
Fena tesir!
 
Meşhur Fransız yazarı ve Academie Française azası Marki Henri de Bornier’nin, Hazret-i Muhammed ve İslâmiyet hakkında uygunsuz ifadeler taşıyan “Mahomet” adlı piyesinin Paris’te sahne alacağını bir Fransız gazetesinde okuyan Padişah, Paris sefaretine bir talimat gönderdi.

1888 tarihli bu talimatta, “İslâmiyet aleyhinde tertip edilmiş bir tiyatro risalesinin Paris’te Comedie Française nam tiyatroda oynatılacağı anlaşılarak, bilcümle Müslümanlarca fena tesir doğuracak böyle bir oyunun icrasına Fransa Devleti tarafından rıza gösterilmeyeceğinin açık olduğu” beyan ediliyor; gayet nazik bir üslûpla ve diplomatik bir lisanla bunun engellenmesi isteniyordu. Paris Sefiri Esad Paşa, Fransız bürokratları ile görüşerek, piyesin icrasını bir sene tehir ettirmeye muvaffak oldu.

Mart 1890’da Comedie Française, piyesi tekrar repertuarına alınca, diplomatik bir kriz doğdu. Fransız hariciyesi, piyeste İslâmiyet ve Hazret-i Peygamber aleyhinde bir unsur bulunmadığını beyan ederek; piyesin o zaman Fransız hâkimiyetindeki Cezayir ve Tunus’ta oynatılmayacağı hususunda teminat verdi.

Bu zaman zarfında Padişah, Fransız sefiri Kont Montebello ile bizzat görüşerek, piyesin kaldırılmasında ısrarcı oldu. Uyanık sefirin, başbakan Freycinet’i ikazı üzerine, sadece Comedie Française’de değil, bütün Fransa’da piyesin icrası hükûmetçe menedildi. Sefir bunu, 22 Mart 1890’da Hariciye Nazırı Said Paşa’ya haber verdi. Buna dair yazışmalar, Osmanlı Arşivi’nde mevcuttur

Eski diplomatlar
 
Bunun üzerine de Bornier, piyesini daha bir hürriyet memleketi olan İngiltere’de sahneletmeye teşebbüs etti. Londra’da Lyceum tiyatrosu ile anlaştı. O zaman Kraliçe Victoria’nın hariciye nazırı, Türk dostluğu ile tanınan Lord Salisbury idi. Padişahın arzusu üzerine hükûmet, buna müracaat ederek, piyesi İngiltere’de de menettirmeye muvaffak oldu.

Üç sene sonra, Lord Salisbury düşüp, yerine Lord Rosebery geçince, Borniet cesarete gelip, tekrar bir başka Londra tiyatrosu ile anlaşmışsa da, Osmanlı sefirinin müracaatı üzerine, hükûmet tarafından engellenmiştir. O zamanki Osmanlı sefaret mensupları, kokteyllerde gezmek yerine, memleket menfaatlerini ciddi manada takip eden kültürlü, tecrübeli ve hassas diplomatlardı.
 
Dünyadan haber
 
Avrupa’da neşredilen hemen her gazeteyi getirtip okuyan veya okutan, böylece dünyada olup bitenden haberdar olmaya çalışan Sultan II. Abdülhamid’in, sahnelenmemesi için diplomatik yollarla mücadele ettiği piyesler bunlardan ibaret değildir. Hiçbirinde dünyayı ayağa kaldırmak veya harb ilan etmek gibi ifadeler kullanılmış değildir. Kimse de piyesi yazanın kafasını kesmeye kalkışmamıştır.

1893’te Roma’da “Mehmed II” isimli piyesin sahneleneceğini haber alan Sultan II. Abdülhamid’in talimatı üzerine hükûmet, İtalyan hariciyesi nezdinde müracaatta bulunmuş; piyeste gerek Fatih Sultan Mehmed ve gerekse İslâmiyet hakkında tahkir edici bir unsur varsa, kaldırılacağı teminatı alınmıştır.

William Percy’nin 1601’de yazdığı “Mahomet and His Heaven” (Muhammed ve Cenneti) adlı piyesin 1900 senesinde Paris’te oynanmak istenmesi üzerine, Osmanlı hükûmetinin Paris sefaretinin müdahalesiyle piyesin ismi değiştirilmiş ve içinde İslâmiyete karşı yanlış anlaşılabilecek hususların çıkarılması kabul ettirilmiştir.

Başlık Yazar
Sultan Abdülhamid Han’ın Mirası Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Vefât yıldönümünde cennetmekân Sûltân II. Abdülhamid Hân (10 Şubat 1918) Halit Kanak
ABDÜLHAMİD HAN SİYASETTE BÜYÜK BİR DAHÎ İDİ Numan Aydoğan Ünal
Sultan Abdülhamid Han’ın Sosyal ve Dini Hususlardaki Hassasiyetleri Numan Aydoğan Ünal
Kalbinde Merhamet Elinde Maharet Vardı Numan Aydoğan Ünal
Abdülhamid Han Düşmanlığı Rahim Er
Sultan Abdülhamid’in Bir Selamı Neler Yapardı? İ.Refik
Abdülhamid Han'ın İttihadçılar'a Verdiği Ders İbrahim Hakkı Konyalı
Abdülhamid Han’ı İçten Vurdular! Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil
Bir Güzel Mektup Rahim Er
Bir Fransız Gazetecinin Kaleminden Abdülhamid Han’ın Selanik’den Dönüşü Stephan Lauzan
Bir İttihatçının Kaleminden Sultan Abdülhamid Han'ın Dini Hassasiyeti Numan Aydoğan Ünal
Sultan Hamid’in İslâmî Siyaseti Prof. Dr. Osman Turan
Sultan Abdulhamid Han’ın Mürşidi: Libyalı Şazeli Şeyhi Muhammed Zafir Efendi İrfan Özfatura
Sultan Abdulhamid Han’ın Büyük Din Gayreti Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Sultan Abdülhamid Han'ın Muhafız Alayı Rahim Er
Sultan II. Abdulhamid Han ve Yakılan Din Kitapları Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Abdülhamit Han: "Dünkü Düşmanımız Bugün Dostumuz mu Oldu Rasim Bey?" Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil
Hindistan Müslümanları Sultan Abdülhamid Han’ı Büyük Bilirlerdi Abdürreşid İbrahim
Sultan Abdülhamid Han'ın Rusyalı Hacılara Hizmeti Prof. Dr. Alfina Sıbgatullina
Sultan Abdülhamid Han’ın Hanımından Menderes’e: “Oğlum, Geçinemiyorum, Beni Âciz Bırakma!” Murat Bardakçı
Senin İstifa Ettirdiğini Biz de İstifa Ettirdik... Vehbi Tülek
Sultan Abdülhamid Han'ın Metanet ve Cesareti Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil
Sultan Abdülhamid Han'ın Uzak Doğu Siyaseti Editör
Sultan Abdülhamid Han’ın Dilekçesi Murat Bardakçı
“SULTAN'IM BİZİ BIRAKIP DA NEREYE GİDİYORSUN?” Rahim Er
Sultan Abdulhamid Han'ın "Yıldız Fotoğrafları "Tarihe Işık Tutuyor Murat Öztekin
Sultan Abdülhamid Han'ın Kur'anı Kerim Hassasiyeti Rahim Er
Esaretten Dönem Gazi Osman Paşa’yı Sultan Abdülhamid Han Nasıl Karşıladı? Prof. Dr. Tuncay Öğün
Sultan Abdülhamid Han: "Karakeçililer Benim Öz Hemşehrilerimdir" Murat Öztekin
II. Abdülhamid ve Dünya Prof. Dr. Çağrı Erhan
Son Sultan’ın Bir Günü Prof.Dr. M.Metin Hülega
Sultan Abdülhamid Han'ın Çiftlikleri Hasan Soydan
Yıldız Hamidiye Cami Rahim Er
Bu da Sultan’ın sıra dışı dünyası Murat Öztekin
Tek Başına Bir Sultan İrfan Özfatura
Sultan Abdulhamid Han'ın Hayatı Sahneleniyor Murat Öztekin
Sultan Abdülhamid Han’dan Sonra Başımıza Gelenler Dr. İbrahim Pazan
Sultan Abdülhamid Han'ın Mülkleri Rahim Er
Sultan Abdulhamid Han'ın Milliyetçiliği Necip Fazıl Kısakürek
Sultan Abdulhamid Han Tıbbiyeye Çok İhtimam Gösterdi Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Burma (Myanmar) Müslümanları II. Abdülhamid Han'ı Dillerinden Düşürmezdi Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil
Sultan Abdülhamid Han’ın Naaşı Önünde Ahmet Refik
Sultan Abdülhamid Han'ı Tanımak Prof. Ekrem Buğra Ekinci
Yahudilerin Sultan Abdulhamid Han’a Teşekkürü Prof. Dr. Ahmet Akgündüz
Sultan Abdulhamid Han'ın Efsanevi Mirası Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Sultan Abdülhamid Han’nın İçtimai Siyaset Anlayışı Melik Arvas
Sultan Abdulhamid Han’ın İspanyol Elçisine Verdiği Muhteşem Cevap Ö. Serdar Akın
Sultan Abdülhamid Han’ın Osmanlı Devleti İle Japonya’yı Mukayesesi Doç. Dr. F. Şayan Ulusan Şahin
Sultan Abdülhamid Han ve Müşfika Hanım Ö. Serdar Akın
Sultan Abdülhamid Han’ın Verdiği Ders Vakanüvis
Sultan Abdülhamid Han'ın Dış Siyasetteki Hassasiyeti Ö. Serdar Akın
Sultan Abdülhamid Han’ın Söğüt Bölüğü Tahsin Paşa
Sultan Abdulhamid Han Bütün Osmanlı Coğrafyasını Fotoğraflaştırdı Murat Öztürk
Abdülhamid Han’ın Ramazan-ı Şerif ve Hırka-i Saadet Ziyaret Günleri Şadiye Osmanoğlu
Mazlum Bir Padişah: Sultan Abdülhamid Han Rahim Er
Sultan Abdülhamid Eğitim ve Araştırma Hastanesi Rahim Er
Sultan İkinci Abdülhamid Han ve Eğitim Politikası Ayhan Çiftçi
Üç Kıtanın Son Hükümdarı Sultan İkinci Abdülhamid Han İbrahim Akkurt
İttihatçı Basının Abdülhamit Hân Düşmanlığı Yavuz Bahadıroğlu
Sultan Abdülhamid Han’ın Habeşistan Siyaseti Prof. Dr. A. Hâluk Dursun
Abdülhamit Han'ın Büyük Bir Kültür Hizmeti: Yıldız Kütüphânesi Ö. Serdar Akın
II. Abdülhamid Han'ın ABD Elçisine Anlattıkları Yavuz Bahadıroğlu
Abdülhamid Han’ı ‘‘Gazi’’ Yapan Zafer 1897: Türk-Yunan Savaşı Ömer Faruk Yılmaz
Sultan Abdülhamid Han Zamanda Ermeniler İle İlgili Bir Muhtıra-i Hümâyûn Mehmet Hocaoğlu
Sultan Abdülhamid Han Ekonomik Krizi Nasıl Aştı? Ziya Şakir
Dolmabahçe Sarayında Bayramlaşma Merasimi Şadiye Osmanoğlu
Sultan Abdülhamid Han’ın İsmini Yaşatan Hizmeti: Hamidiye Etfal Hastanesi Göksel Erdoğan
Abdülhamid Han’a Kızıl Sultan Diyen Kimlerdi? Mehmet Hocaoğlu
Sultan Abdülhamid Han’ın En Büyük Projesi: Hicaz Demiryolu Cüneyt Teke
Sultan Abdülhamid Han’ın Türkçe Hassasiyeti Prof.Dr.Vahdettin Engin
Sultan Abdülhamid Han’ın İsmini Yaşatan Hayırlı Bir Hizmeti: Hamidiye Suyu Abdullah Zülgaip Akkuş
Abdülhamid Han’ın Büyük Din Gayreti Nurettin Topçu
Sultan Abdülhamid Han’ın Fazilet Mirası: Darülaceze Selman Keklik
Sultan Abdulhamid Han'ın İleri Görüşlülüğü Sara Korle
Sultan Abdülhamid Han'ın Uzak Doğu Siyaseti Editör
Sultan Abdülhamid Han'ın Büyük Basiret ve Cesareti Editör
Çanakkale’nin Gerçek Kahramanı Bir Devrik Sultan: “Abdulhamid Han” Resul Tosun
Sultan Abdulhamid Han'ın Tıp ve Eczacılığa Verdiği Büyük Önem Said N.Duhani
Sultan Abdülhamid Han Devrinde Yıldız Saray’ından Bir Hatıra Ayşe Osmanoğlu
Sultan Abdülhamid Han’a Çirkin İftira Ö. Serdar Akın
Sultan Abdülhamid Han’ın Şefkat ve Merhameti Ziya Şakir
Sultan Abdülhamid Han’ın Tahtan İndirilmesine Japonlar Müteessir Oldu Abdurreşid İbrahim
Sultan Abdülhamid Hân’dan Van’a Kitap M. Ali Demirbaş
Sultan Abdülhamid Han'ın, Günlük Meşguliyetleri Ziya Şakir
İleri Görüşlü Sultan: II. Abdülhamid Han Yrd. Doç. Dr. Mustafa Şeker
Sultan Abdülhamid Han Hayranı Bir Yunanlı Yazar Tercüme eden: Hayrettin Turan
Sultan Abdülhamid Han’ın Dinî Hassasiyeti Ve İnce Siyaseti Ziya Şakir
Sultan Abdülhamid Hanı Şifaya Kavuşturan Dua Ziya Şakir
Sultan Abdülhamid Han Siyasette Olduğu Gibi Sanatta da Dehaydı Ziya Şakir
Abdülhamid Han’ın Kıyas ve İctihad İle İlgili Fikirleri Ö. Serdar Akın
Sultan Abdülhamid Han'ın Cesaret ve Vakârı Ö. Serdar Akın
Sultan Abdulhamid Han'ın Ecdadı Karakeçili Aşireti ve Ertuğrul Gazi'ye Vefası M. Şakir Ülkütaşır
Amerikalı Bir Doktorun Gözü İle Abdülhamid Han ve Hamidiye Hastahanesi Dr. Hasan Fevzi Batırel
Sultan Abdülhamid Han'ın Ramazan-ı Şerif Hassasiyeti Prof. Dr. Vahddin Engin
Güney Afrika'dan Sultan'a Mektup Var Osman Sarper
Sultan II. Abdülhamîd Han Editör