Cinque Terre
Sultan Abdulhamid Han’ın Mürşidi: Libyalı Şazeli Şeyhi Muhammed Zafir Efendi İrfan Özfatura
B
resim
eşiktaş Barbaros Bulvarından inin, Yıldız Camii’ni geçin. Serencebey yokuşuna girmeden dergâh konak karışımı bir bina göreceksiniz sol tarafta. Çoktandır niyetliyim de iskeleler tenteler vardı, tamiratta olduğu için girememiştim. Geçen baktım kapısı aralık, bildiğiniz avlulu şadırvanlı bir cami.

İçerisi nasıl aydınlık, nasıl müzeyyen anlatamam, adeta saray. Ahşap işçiliğinde ciddi bir itina, yoksa Abdülhamid Han’ın eli mi değdi? Devir ve şekil itibarı ile o yıllardan kaldığı belli. Çıkarken türbede yatan mübareklere de birer Fatiha okuyalım dedik. Tabeladaki isim dikkatimizi çekti: “Muhammed Zafir Efendi.”
-Aaa bu Abdülhamid Han’ın intisap ettiği Şazeli şeyhi değil mi?

Ecdadın Adı Yaşaya 

Evet zikrolunan bina bir Abdülhamid han eseri. İnşasına o sıra Mabeyn-i Hümayun müşiri olan Gazi Osman Paşa (Plevne kahramanı) nezaret eder. Sultan da sanatını konuşturur, mahfil kafeslerini bizzat eliyle işler. Bina hitama erince (1887) Söğüt, Domaniç yöresi Türkmenlerinden müteşekkil Ertuğrul Alayına tahsis edilir. Hayrat-ı Şerife defterine “ahşap meşrutahanesinin müştemilatı fevkani ve tahtani (altlı üstlü) 19 oda, 4 sofa, 5 hela, 1 hamam, 1 mutfak, köşk ve bekçi odasından ibarettir” bilgisi geçilir.

Külliye sadece vakit namazlarda açılan bir mescid değildir, Muhammed Zâfir Efendi burada talebe de yetiştirir. Bilhassa Trablus Mısrata’dan gelen dervişleri tedristen geçirir, icazetlerini verir. Libyalılar, Tunuslular derken köprü olur Şimal-ı Afrika’ya.

İstanbullu Aşina 

Ertuğrul Tekkesinde cuma namazını müteakip ve her akşam yatsıdan sonra Şazeli Evradı okunur. Tekkenin serzakirleri ekseri Mısırlıdır, yanık sesleri ile Maşaallah dedirtirler hafıza. Abdülhamid Han her akşam olmasa da cuma faslına iştirak eder mutlaka.

Yemekleri Matbah-ı Amire’den (saray mutfağından) gelir. Akaretlerdeki binalar ve Tophane’deki dükkânlar tekkeye vakfedilmiştir. Denize kadar uzanan bahçe meyve ağaçları ile doludur. Siz orayı biliyorsunuz aslında.
Ne demek çıkaramadım?
Conrad Oteli desem mesela?

Evet O Libya 

Zafir Efendi Mısrâte’de doğan (1829) bir Libyalıdır. Dedesi Medine eşrafından Hamza Zâfir, babası Fas’ta Şâzeliyye Derkaviyye yolundan feyz alan Muhammed Hasan el-Medenî’dir. Zâfir Efendi babasının tedrisinden geçtikten sonra Tunus ve Cezayir’e gider, Mısır’da, Medine’de Hakk aşıklarından ilim hikmet toplar. Zamanı gelince Şâzeliyye-Medeniyye şeyhi olarak irşada başlar. Tunus, Fizan, Mısır, Suriye ve Hicaz’da çok talebe yetiştirir. Trablusgarp medresesinde müderrislik yaptığı günlerde Mahmud Nedim Paşa ile tanışır ve onun teşviki ile İstanbul’a gelir. Unkapanı’nda Balmumcu Tekkesini açar. İşte henüz Şehzade olan Abdulhamid Han da burada katılır halkaya.

Gönüllü Asker 

Fransa’nın Tunus’u işgali üzerine (1881) Şeyh, kardeşi Hamza Zâfir’i Trablusgarp’a gönderir ve direniş başlar. Sadece Fransızlara karşı değil Mısır’a çöreklenen İngilizlerle de (1882) uğraşırlar, Urâbî Paşa’nın gönüllü askeri olurlar. Fransız Konsey Başkanı Cidde konsolosuna “Şazeliyye-Medeniyye tarikatının gücü” hakkında bilgi sorar. İşte cevap:   

“Şeyh Zafir İmparatorluk içinde de dışında da pek itibarlıdır. Dine, devlete, sultana bağlıdır. Müridleri silsile-i meratib içinde çalışır. Hem sayıları fazladır hem de disiplinli ve teşkilatlıdırlar. Sıhhi ve iktisadi sebepleri bahane edip Hacca gitmelerine mani olmalıyız, yoksa diğerlerini de kıyama kaldırırlar.”

Baş Ucunda Tuğla  

Abdülhamid Han-ı Sani, yatağının yanında tuğla bulunduran bir dervişmeşreptir. Kapısı acil çalındığında teyemmüm eder, musluğa kadar abdestsiz adım atmaz. Çünkü o saatte ya mühim bir devlet meselesi sorulacaktır, ya da hayati bir evraka imza...

Güne Kur’ân-ı kerim ve evrad (virdler- düzenli yapılan zikrler) ile başlar. Hizb-ul bahr ve Delâil-i Hayrat (salavatlar) okumadan yatmaz. Şimdi namazını da kılıyordu, orucunu da tutuyordu, ağzına müskirat koymuyordu demenin mânâsı var mı, zaten ehl-i takva. Ne olacaktı yani başka?

Alime Hürmet 

Abdülhamid Han ulemaya hürmetkârdır, Yahya Efendi Tekkesi şeyhi Nakşî Hasan Hayri Efendi’yi ziyaret ettiği günlerde yaşı küçüktür daha.   Babası Abdülmecîd Han “benim oğlum derviştir” der, amcası Sultan Abdülaziz Arapçasına bayılır, “Bülbül” diye hitap eder ona.

Nakşî-Halidî şeyhi Ahmed Ziyaeddin Gümüşhanevi hazretleri ile bir araya gelir, Yenikapı Mevlevihanesinde Osman Salahaddin Dede’den Mesnevi dinler. İftarlarda ehl-i tasavvufu sofrasında ağırlar ki Halvetî-Sünbülî şeyhi Rızaeddin Efendi’de onlardan biridir. Yıldız Hamidiye câmiinin kürsü şeyhi Şerif Efendiyi de el üstünde tutar, çocukları okutmasını ister ondan.

Şeyhlerin Şeyhi

Sultan, Halep Nakibü’l-eşrafı Ebu’l-Hüda es-Sayyâdî’yi “Şeyhülmeşayıh” rütbesi ile vazifelendirir. Hazret, Suriyeli olduğu için aşiretleri cemaatleri iyi bilir, Ortadoğu’ya dair politikalarda padişaha yol gösterir. Ebû’l-Hüdâ Hazretlerinin de Beşiktaş’ta muazzam bir dergâhı vardır, Asya ve Arap ülkelerinden çok misafir gelir. Tekke ve zâviyeler kapatılınca el koyar, 2525 liraya satarlar (1929). Tarihî eserdir ama alan yıkar, izi bile kalmaz.  

Mâlum II. Mahmud Han İstanbul tariki ile hacca gidecek Asyalılar için Özbekler Tekkesi’ni yaptırır. Kafkaslardan gelen dervişler Eyüp’teki Kaşgari Dergâhı’nda, Hindistan’dan gelenler Aksaray Hindular Dergâhında, Afganistan’dan gelenler Üsküdar Afganiler Dergâhı’nda, Buhara’dan gelenler Ayvansaray Buhari dergâhında ağırlanırlar. Kuzey Afrika’nın nabzı da Ertuğrul Tekke’de atar.

Leşker-i Dua

Zafir Efendi devlet işlerine karışmaz, bir şey sorulursa cevap verir anca. 93 Harbi esnasında “emin” bir vezir aranınca Tunuslu Hayreddin Paşa’yı tavsiye eder meselâ. Hayreddin Paşa kalitesini ispatlayacak, sadrazamlığa yükselecektir daha sonra. Zafir Efendi Ruslarla savaştığımız günlerde Hint Müslümanları ile temasa geçer, İstanbul’a altın yağar adeta.

Afetmiş, salgınmış, yangınmış; kenarda durmaz bir şekilde elini taşın altına koyar.
Şazeliler Kur’ân-ı kerim tilavetinin yanı sıra Buhari-i şerif hatmi de yaparlar. Abdülhamid Han, Sahih-i Buhari’yi bastırıp çeşitli beldelere yollar. İstanbul’da ramazan ve kandil gecelerinde, sünnet, doğum, düğün merasimlerinde Salât-ı Meşişiyye okunur mutlaka.

Gücümüzün Farkında 

II. Abdülhamid Han emperyalist Batı’ya karşı Müslümanları bir bayrak altında toplama hayali ile yaşar. Birçok tarikat önderi onun emriyle Türkistan’a, Hindistan’a, Afrika’ya, Çin’e gider, kardeşlerimizle irtibat kurar.

Şeyh Rahmetullah, Seyyid Hüseyin el-Cisr, Şeyh Ebü’l-Hüda... Sultan Abdülhamid memleketin dört bir yanına (şahsi parasından) camiler mektepler yaptırtır, viranlayanların tamirini üstlenir ayrıca. Hindistan, Cava ve Sumatra’da hayli hayır hasenat yapar. Seçkin ulemayı Çin’e yollar, Pekin’de “Darü’l-Ulum-i Hamidiye” açar.

Yaka Yıka, Sata Sata 

II. Abdülhamid Han Zafir Efendinin vefatı üzerine Suriye’de bulunan Şazeli Şeyhi Mahmud Ebüşşamat Hazretlerine bağlanır, dersine devam eder sadakatle. Ertuğrul Tekke’ye bir türbe ilave edilir. Evet Batı üslubundadır ama Saray mimarı d’Aronco yakıştırmasını bilir.

Bahsi geçen türbeye Zafir Efendi’nin yanı sıra, kardeşleri Hamza (1904) ve Beşir (1909) de (Rahmetullahi aleyh) defnedilir. Cumhuriyet ile tekkeler kapatılır, bina İstanbul Belediyesine verilir, sonra Maarif’e (Şair Nedim Mektebi) devredilir. Onca iradına rağmen bakım ve onarımı ihmal edilir, çökmesi muhtemel bir harabe haline gelir (1957). Bilahare Vakıflar tarafından elden geçirilse de harem ve misafirhane kaybedilecektir

Başlık Yazar
Sultan Abdülhamid Han’ın Mirası Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Vefât yıldönümünde cennetmekân Sûltân II. Abdülhamid Hân (10 Şubat 1918) Halit Kanak
ABDÜLHAMİD HAN SİYASETTE BÜYÜK BİR DAHÎ İDİ Numan Aydoğan Ünal
Sultan Abdülhamid Han’ın Sosyal ve Dini Hususlardaki Hassasiyetleri Numan Aydoğan Ünal
Kalbinde Merhamet Elinde Maharet Vardı Numan Aydoğan Ünal
Abdülhamid Han Düşmanlığı Rahim Er
Sultan Abdülhamid’in Bir Selamı Neler Yapardı? İ.Refik
Abdülhamid Han'ın İttihadçılar'a Verdiği Ders İbrahim Hakkı Konyalı
Abdülhamid Han’ı İçten Vurdular! Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil
Bir Güzel Mektup Rahim Er
Bir Fransız Gazetecinin Kaleminden Abdülhamid Han’ın Selanik’den Dönüşü Stephan Lauzan
Bir İttihatçının Kaleminden Sultan Abdülhamid Han'ın Dini Hassasiyeti Numan Aydoğan Ünal
Sultan Hamid’in İslâmî Siyaseti Prof. Dr. Osman Turan
Sultan Abdulhamid Han’ın Mürşidi: Libyalı Şazeli Şeyhi Muhammed Zafir Efendi İrfan Özfatura
Sultan Abdulhamid Han’ın Büyük Din Gayreti Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Sultan Abdülhamid Han'ın Muhafız Alayı Rahim Er
Sultan II. Abdulhamid Han ve Yakılan Din Kitapları Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Abdülhamit Han: "Dünkü Düşmanımız Bugün Dostumuz mu Oldu Rasim Bey?" Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil
Hindistan Müslümanları Sultan Abdülhamid Han’ı Büyük Bilirlerdi Abdürreşid İbrahim
Sultan Abdülhamid Han'ın Rusyalı Hacılara Hizmeti Prof. Dr. Alfina Sıbgatullina
Sultan Abdülhamid Han’ın Hanımından Menderes’e: “Oğlum, Geçinemiyorum, Beni Âciz Bırakma!” Murat Bardakçı
Senin İstifa Ettirdiğini Biz de İstifa Ettirdik... Vehbi Tülek
Sultan Abdülhamid Han'ın Metanet ve Cesareti Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil
Sultan Abdülhamid Han'ın Uzak Doğu Siyaseti Editör
Sultan Abdülhamid Han’ın Dilekçesi Murat Bardakçı
“SULTAN'IM BİZİ BIRAKIP DA NEREYE GİDİYORSUN?” Rahim Er
Sultan Abdulhamid Han'ın "Yıldız Fotoğrafları "Tarihe Işık Tutuyor Murat Öztekin
Sultan Abdülhamid Han'ın Kur'anı Kerim Hassasiyeti Rahim Er
Esaretten Dönem Gazi Osman Paşa’yı Sultan Abdülhamid Han Nasıl Karşıladı? Prof. Dr. Tuncay Öğün
Sultan Abdülhamid Han: "Karakeçililer Benim Öz Hemşehrilerimdir" Murat Öztekin
II. Abdülhamid ve Dünya Prof. Dr. Çağrı Erhan
Son Sultan’ın Bir Günü Prof.Dr. M.Metin Hülega
Sultan Abdülhamid Han'ın Çiftlikleri Hasan Soydan
Yıldız Hamidiye Cami Rahim Er
Bu da Sultan’ın sıra dışı dünyası Murat Öztekin
Tek Başına Bir Sultan İrfan Özfatura
Sultan Abdulhamid Han'ın Hayatı Sahneleniyor Murat Öztekin
Sultan Abdülhamid Han’dan Sonra Başımıza Gelenler Dr. İbrahim Pazan
Sultan Abdülhamid Han'ın Mülkleri Rahim Er
Sultan Abdulhamid Han'ın Milliyetçiliği Necip Fazıl Kısakürek
Sultan Abdulhamid Han Tıbbiyeye Çok İhtimam Gösterdi Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Burma (Myanmar) Müslümanları II. Abdülhamid Han'ı Dillerinden Düşürmezdi Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil
Sultan Abdülhamid Han’ın Naaşı Önünde Ahmet Refik
Sultan Abdülhamid Han'ı Tanımak Prof. Ekrem Buğra Ekinci
Yahudilerin Sultan Abdulhamid Han’a Teşekkürü Prof. Dr. Ahmet Akgündüz
Sultan Abdulhamid Han'ın Efsanevi Mirası Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Sultan Abdülhamid Han’nın İçtimai Siyaset Anlayışı Melik Arvas
Sultan Abdulhamid Han’ın İspanyol Elçisine Verdiği Muhteşem Cevap Ö. Serdar Akın
Sultan Abdülhamid Han’ın Osmanlı Devleti İle Japonya’yı Mukayesesi Doç. Dr. F. Şayan Ulusan Şahin
Sultan Abdülhamid Han ve Müşfika Hanım Ö. Serdar Akın
Sultan Abdülhamid Han’ın Verdiği Ders Vakanüvis
Sultan Abdülhamid Han'ın Dış Siyasetteki Hassasiyeti Ö. Serdar Akın
Sultan Abdülhamid Han’ın Söğüt Bölüğü Tahsin Paşa
Sultan Abdulhamid Han Bütün Osmanlı Coğrafyasını Fotoğraflaştırdı Murat Öztürk
Abdülhamid Han’ın Ramazan-ı Şerif ve Hırka-i Saadet Ziyaret Günleri Şadiye Osmanoğlu
Mazlum Bir Padişah: Sultan Abdülhamid Han Rahim Er
Sultan Abdülhamid Eğitim ve Araştırma Hastanesi Rahim Er
Sultan İkinci Abdülhamid Han ve Eğitim Politikası Ayhan Çiftçi
Üç Kıtanın Son Hükümdarı Sultan İkinci Abdülhamid Han İbrahim Akkurt
İttihatçı Basının Abdülhamit Hân Düşmanlığı Yavuz Bahadıroğlu
Sultan Abdülhamid Han’ın Habeşistan Siyaseti Prof. Dr. A. Hâluk Dursun
Abdülhamit Han'ın Büyük Bir Kültür Hizmeti: Yıldız Kütüphânesi Ö. Serdar Akın
II. Abdülhamid Han'ın ABD Elçisine Anlattıkları Yavuz Bahadıroğlu
Abdülhamid Han’ı ‘‘Gazi’’ Yapan Zafer 1897: Türk-Yunan Savaşı Ömer Faruk Yılmaz
Sultan Abdülhamid Han Zamanda Ermeniler İle İlgili Bir Muhtıra-i Hümâyûn Mehmet Hocaoğlu
Sultan Abdülhamid Han Ekonomik Krizi Nasıl Aştı? Ziya Şakir
Dolmabahçe Sarayında Bayramlaşma Merasimi Şadiye Osmanoğlu
Sultan Abdülhamid Han’ın İsmini Yaşatan Hizmeti: Hamidiye Etfal Hastanesi Göksel Erdoğan
Abdülhamid Han’a Kızıl Sultan Diyen Kimlerdi? Mehmet Hocaoğlu
Sultan Abdülhamid Han’ın En Büyük Projesi: Hicaz Demiryolu Cüneyt Teke
Sultan Abdülhamid Han’ın Türkçe Hassasiyeti Prof.Dr.Vahdettin Engin
Sultan Abdülhamid Han’ın İsmini Yaşatan Hayırlı Bir Hizmeti: Hamidiye Suyu Abdullah Zülgaip Akkuş
Abdülhamid Han’ın Büyük Din Gayreti Nurettin Topçu
Sultan Abdülhamid Han’ın Fazilet Mirası: Darülaceze Selman Keklik
Sultan Abdulhamid Han'ın İleri Görüşlülüğü Sara Korle
Sultan Abdülhamid Han'ın Uzak Doğu Siyaseti Editör
Sultan Abdülhamid Han'ın Büyük Basiret ve Cesareti Editör
Çanakkale’nin Gerçek Kahramanı Bir Devrik Sultan: “Abdulhamid Han” Resul Tosun
Sultan Abdulhamid Han'ın Tıp ve Eczacılığa Verdiği Büyük Önem Said N.Duhani
Sultan Abdülhamid Han Devrinde Yıldız Saray’ından Bir Hatıra Ayşe Osmanoğlu
Sultan Abdülhamid Han’a Çirkin İftira Ö. Serdar Akın
Sultan Abdülhamid Han’ın Şefkat ve Merhameti Ziya Şakir
Sultan Abdülhamid Han’ın Tahtan İndirilmesine Japonlar Müteessir Oldu Abdurreşid İbrahim
Sultan Abdülhamid Hân’dan Van’a Kitap M. Ali Demirbaş
Sultan Abdülhamid Han'ın, Günlük Meşguliyetleri Ziya Şakir
İleri Görüşlü Sultan: II. Abdülhamid Han Yrd. Doç. Dr. Mustafa Şeker
Sultan Abdülhamid Han Hayranı Bir Yunanlı Yazar Tercüme eden: Hayrettin Turan
Sultan Abdülhamid Han’ın Dinî Hassasiyeti Ve İnce Siyaseti Ziya Şakir
Sultan Abdülhamid Hanı Şifaya Kavuşturan Dua Ziya Şakir
Sultan Abdülhamid Han Siyasette Olduğu Gibi Sanatta da Dehaydı Ziya Şakir
Abdülhamid Han’ın Kıyas ve İctihad İle İlgili Fikirleri Ö. Serdar Akın
Sultan Abdülhamid Han'ın Cesaret ve Vakârı Ö. Serdar Akın
Sultan Abdulhamid Han'ın Ecdadı Karakeçili Aşireti ve Ertuğrul Gazi'ye Vefası M. Şakir Ülkütaşır
Amerikalı Bir Doktorun Gözü İle Abdülhamid Han ve Hamidiye Hastahanesi Dr. Hasan Fevzi Batırel
Sultan Abdülhamid Han'ın Ramazan-ı Şerif Hassasiyeti Prof. Dr. Vahddin Engin
Güney Afrika'dan Sultan'a Mektup Var Osman Sarper
Sultan II. Abdülhamîd Han Editör